به گزارش کافه خبر قزوین، سعید زارع پور فعال اجتماعی و میراث فرهنگی در یادداشتی که در اختیار کافه خبر قزوین قرار داده است می نویسد: بخشی از بناهای متعدد تاریخی شهر قزوین به خانه‌هایی اختصاص دارد که با معماری منحصر به فرد خود در دوره‌های مختلف، معرف هویت این شهر هستند. شوربختانه در دهه‌های گذشته و به ویژه سال‌های اخیر، تخریب خانه‌ها با دلایل گوناگون از جمله نوسازی و ساخت آپارتمان، باز کردن معبر و بی‌توجهی و فرسایش شکل گرفته است که در ادامه به چند نمونه اشاره می‌ شود.

خانه دبیر سیاقی
شاید اگر از نسل جدید و اهالی تازه‌وارد قزوین بپرسیم که چرا خیابان موسوم به آیت‌الله کاشانی در میان مردم به باغ دبیر مشهور است، کمتر کسی پاسخ درست را بداند. واقعیت اینجاست؛ باغی متعلق به خاندان دبیرسیاقی وجود داشت که با تخریب آن و ساخت خیابان و خانه‌های مسکونی در دوران پهلوی از میان رفت. اما تا همین چند سال پیش خانه‌ای در یک کوچه به نام همان خاندان وجود داشت که باقیمانده آن باغ به شمار می‌آمد. عمارتی با سردر با شکوه که در میان خانه‌های کوچکی که در کوچه‌های پیچ در پیچ ساخته شده بودند، چشم‌نوازی می‌کرد. خانه‌ای که می‌توانست به یکی از جاذبه‌های شهر تبدیل شود، در میان سکوت‌ها به چند قطعه تقسیم شد و جای خود را به آپارتمان‌های چند واحدی داد و بخشی از آن نیز جهت اتصال کوچه‌های خیابان تهران‌قدیم به باغ دبیر تسطیح شد تا امروزه از آن شکوه فقط یک نام نوشته شده با رنگ بر روی دیوار باقی بماند.

خانه میرمیران
در محله بلاغی خانه‌ای وجود داشت که اگرچه در فهرست میراث ملی نبود، اما از نظر زیبایی‌شناختی دارای معماری بی‌نظیری بود. طبق شنیده‌ها، یکی از خریداران خانه پس از آن که ملک را جهت ساخت و ساز معامله می‌کند متوجه ارزش بالای خانه شده و مذاکراتی را با نهادهای مرتبط همچون مدیریت شهری صورت می‌دهد تا با واگذاری از تخریب و ساختن آن منصرف شده و به دنبال حفظ خانه میرمیران، محلی دیگر را برای سرمایه‌گذاری انتخاب نمایند. اما با توجه به عدم مساعدت‌ها و از سویی فشار دیگر سرمایه‌گذاران، چاره‌ای نمی‌یابد و در نهایت خانه تخریب می‌شود. این روایت در صورت صحت اگرچه خود محل بحث است ولی چیزی که مهم می‌باشد، این است که حالا باید به جای دیوار طولانی با نقش‌های آجری و درِ چوبی که در پشت آن حیاط مصفا با اتاق‌های تودرتو قرار داشت، ساختمان سنگی‌ای را دید که هر واحد آن از نظر ریالی کلی ارزش یافته است!

در حریم حمدالله مستوفی خانه و دکانی در حریم آرامگاه حمدالله مستوفی قرار داشت که سال‌ها متروک مانده بود. پس از آگاهی دوستداران میراث فرهنگی در لحظات آغازین تخریب و حضور بولدوزرها در محل، تماس‌هایی بی‌پاسخ با مسئولان آن اداره کل برقرار و پیامک‌هایی جهت اطلاع‌رسانی ارسال شد که هیچ واکنشی را در پی نداشت و خانه‌ای که می‌شد با توجه به اصالت و زیبایی درونی آن و قرار داشتن در نزدیکی یک اثر فاخر مورد حفاظت و بهره‌برداری قرار گیرد، در عرض چند ساعت تخریب شده و ظرف چند روز اسکلت‌های بتنی از گودال آن بالا رود.

ساباط کسمایی
می‌توان گفت یکی از جنجال‌برانگیزترین اتفاقات حوزه میراث فرهنگی قزوین در این روزها، تخریب شبانه ساباط کسمایی در خیابان عبید زاکانی است. یک دالان متعلق به دوران قاجار که محل دسترسی جمعی از ساکنان بود، به محلی برای مناقشاتی تبدیل شد که همزمان تخریب آن موضوع را پیچیده‌تر از گذشته کرد. ماجرا اینگونه بود که جمعی از اهالی که محل زندگیشان در انتهای ساباط قرار دارد، از مدت‌ها پیش با بیان مطالباتی خواهان ساماندهی شرایط فعلی بودند. مشکلاتی از قبیل نبود امکان دسترسی وسایل نقلیه به تعدادی از منازل به خصوص در شرایط اضطراری، معضل نظافت و آب‌گرفتگی، جلوگیری از هم‌راهی وسایل نقلیه شخصی تا خانه‌ها، تجمع معتادان و انجام کارهای خلاف عرف و عفت در دالان توسط غریبه‌ها، نبود روشنایی و… موجی از نارضایتی را در میان اهالی پدید آورده بود که پیگیری‌هایشان را بی‌نتیجه می‌دیدند.

از سوی دیگر نیز سرمایه‌گذارانی با هدف باززنده‌سازی و تعریف کاربری گردشگری، خانه مجاور را که بخشی از آن در بالای ساباط قرار دارد خریداری کردند. پس از انجام مراحل قانونی ثبت خانه و ساباط در فهرست میراث ملی، اختلافات میان مالک و تعدادی از اهالی کوچه بالا گرفت. در همین زمان بود که ساباط در دو مرحله یک بار به صورت جزئی و بار دیگر کاملا تخریب و این‌بار پای مسئولان قضایی به قضیه باز شد. برخی از ساکنان دست داشتن در تخریب را با قاطعیت رد کرده و دلیل فرو ریختن را تضعیف سقف به دنبال اقدامات شکل گرفته در بالای دالان می‌دانند و جمعی، از عمدی بودن آن می‌گویند. قضاوت در مورد این موضوع و یافتن علت و عامل تخریب بر عهده نهادهای مسئول است.

اما نکات قابل تامل، بازمی‌گردد به نقش سازمان‌هایی چون میراث فرهنگی در نظارت بر بناهای تاریخی و گسترش آگاهی‌بخشی عمومی درباره اهمیت بناهای تاریخی و جلب رضایت ساکنان. هم‌چنین نباید از وظیفه مدیریت شهری در جهت تسهیل در عبور و مرور شهروندان با رویکرد حفظ بافت و هویت شهر چشم‌پوشی کرد. به هر شکل حال که مرمت ساباط مراحل پایانی خود را می‌گذراند و پیگیری‌های قضایی در مورد چگونگی این رخداد با جدیت ادامه دارد، بایستی چاره‌اندیشی نمود تا با رفع اختلافات و چالش‌های پیش رو، شرایط به گونه‌ای فراهم شود که نه حقی از شهروندی پایمال شود و نه بنایی در معرض تخریب قرار گیرد.